Եսիմ

Քաղաքը մթին էր տվել, խալաթ հագածի պես հանել էր ցերեկն ու դառել  խալոտ երկինք։ Թե վերից քանի խնձոր կընկնի, էլ Նյուտոնի գործը չի: Ծերացած թաղամասերից մեկում, որտեղ տանիքները կարկատած էին, ներկի հերն էլ եղանակով անիծած, պատուհանից ներս ապրողներից մեկը Ջոհանն է։ Ջոհանի պարանին անդրավարտիքները կախվում են ըստ շաբաթվա օրերի՝ երկուշաբթի սևն է, երեքշաբթին՝ մուգ կապույտը, տենց մինչև որբաթ ինչ գույն կուզես մտածիր, ուրբաթը՝ մոխրագույնի օրն է։ Ճարտարապետի տեսք ունի, չնայած ով իմանա, գուցե դաշնակահար է, դե կամ էլ չստացված բարձրախոս, հա, կռահեցիր՝ ասել կուզեմ` քաղաքագետ։ Ջոհանի տան պատերը սիրուն են, որովհետև շյուստրին նենց  տեղ է ծնվել, որ արևը սաղ օր իրենց տան պատերն է պաչում, երեկոյան էլ պատերը վարագույրի հետքերը վերցնելով սիրուն տատուներով մարմին են դառնում։
Բարեկամների հանդեպ էդքան էլ բացսիրտ դեմք չէ, դե նրանք տարին կլոր մարդ են ման գալիս, որ Ջոհանն էլ զույգվի։ Իսկ Ջոհանի համար բեսպրեձել է ուրիշների քիթը իր անձնականում գտնելը, դե էլ չասեմ բարեկամ-քավոր-սանիկ-հարևան-հարևանի կատու ու տենց շղթայականների գտած մարդկանց մասին, մեկ-մեկ Ջոհանը համոզվում է, որ դիմացինները իրեն բացարձակ չեն ճանաչում, իսկ եթե ճանաչում են, ուրեմն ոչ էն Ջոհանին, որը կա։
Դուրս է գալիս տնից, ինքն ավելի շատ տուրիստի է նման, միշտ ճամփորդական պայուսակով է  ու տեսքին նայելիս հեչ չես ասի, որ գիշերը տունն է լինելու։ Փաբնոցի, պիվնոյի ու մնացյալի մեջ Ջոհանը սիրում է փակ տարածքների նարնջակարմրավուն լույսերը, անասուն կոմֆորտ են տալիս, ներսի եսիմում ծխածն էլ մի քիչ իրեն է թմրեցնում։ Փաբնոցում մեկ-մեկ սիրահարվում է, մեկ-մեկ  զարմանում, թե խի կապիկները հիմա էլ չեն ապացուցում մարդկային ծագումը։ Իսկ ինչն է տանում Ջոհանին փաբնոցներ։ Հետ գնանք, հիշիր էս նախադասության վերջակետը։ Ջոհանը մեր դարաշրջանի ամենապահանջված մասնագիտութան չրթողներից է՝ ծրագրավորող։ Թվերի աշխարհում կոդեր բստրելը կողքից հեշտ թվացող չլոցի է, բայց  ներս մտնելիս հումանիտար ուղեղով կքրտնես։ Օրեր են լինում աչքերին նայես, կմտածես կատաղած շուն է, բայց իրականում գիշերը էկրանին էնքան է նայել, որ  աչքի մազանոթներ որոշել են  մինապատ տարածքներ ստեղծեն ու մտնող լույսի հետ պայթեն։ Ջոհանի պապան լավ դեմք է, քիչ մը կոպիտ, բայց տղու համար սարեր շրջող, մաման էլ սիրուն կին է, դիմագծերը արտառոց ու չկրկնվող, այտոսկրերը սիրուն ցից են, այտ տանող ճամփին փոս կա, Ջոհանի համար պաչիկ անելու կիզակետն է, մամային ու պապային սիրելը չգրված օրենք են։ Պապան մեկ-մեկ մոռանում է, որ պիտի կոպիտ լինի, դաշնամուրի գլխին նկար կա՝ ընտանեկան հին նկարներից, էն որ ամեն ընտանիքում կա, մոտիկանում, նայում է, ինքը տեղ բարուրի երեխա է, քայլում դեպի միջանցք, մի պահ կանգնում ու ասում՝
«ես փոքր երեխա եմ, մամայիս գրկում, ես փոքր երեխա եմ»։ Մաման լացախառը ժպտում է, երևի ինքն էլ է կարոտել լուսահոգի մամային։ Ջոհանը հասկանում է, որ մի օր ինքն էլ նույն կարոտի տերն է դառանալու, վիճակը ցրելու համար ասում է՝
«էս տունը խելագարների նավակ ա, լավ իմաստով, սաղս գիժ ենք»։
Ջոհանի մատները լինում էին գրքերի արանքներում, անձրևների ժամանակ՝ պատուհանին՝ կաթիլների սղոցի էին խաղում, սիրածի դեմքին, իսկ մինչև սիրածի հետ տեղ դուրս գալը՝ համակարգչի ստեղնաշարին՝ փող էր աշխատում։
Նարկոշ չէ, տռավկեքից էլ հեռու է, Ջոհանը կյանքն է քաշում քթերը, ծնվելու, լինելու առիթը հերիք է, որ կայֆարիկ լինի։ Մեկ-մեկ ցուցահանդեսներին են տեսնում, մեկ-մեկ տուսովկեքին, մեկ-մեկ էլ օպերա լսելիս։ Ոչ լուրջ, ոչ տխուր, ոչ կոպիտ, ոչ էլ դինոզավրոտ, տենց նորմալի մեկն է, կուզեր կխնդար, կուզեր աֆիցանտներին ավելի շատ կթողներ փող, քան տեղի տիրոջ գրպանին, կուզեր կկանգներ փողոցի մեջտեղում կքներ մի երկու րոպե, կուզեր, ականջակալը կդներ ականջին ու կտշեր մայթերը էնքան, մինչև հասնի տնեցիքից ի ծնե առաջարկված կացարանը։ Չի սիրում աղմուկը, որ տանը մենակ է լինում եվրոպատուհանները փակում է, դրսի ժխորը կաթվածահար է լինում։ Մաման խանութից գալիս է, դոռը բացում, վեշերը թողնում դռան մոտ, ձմերուկը ինքնակազմակերպված գլորվում է զալ,  նույն գլորի պահին մաման բացում է  պատուհաններն ու  աղմուկը ազատագրված, ոնց ջրամբարի  ջրերը՝ ներս է լցվում, խեղդում լռությանը։
-Ժավելի սպիիիրտ։
- Զուռնաաա։
- Դե լավ,- վրա էր տալիս մաման։
Մտածելիք կար, հոգեբանական գրքեր էր գտել, բացել էր ներսն ու ուսումասիրում էր ինքն իրեն։ Բերել էր ապամոնտաժող ճանաչողությանն ու մտքից ինչ կեղտ ասես լիտրերով տանում էր։ Ջոհանը կատաղած էր, կողքից երգ կար, գոռգոռում էր Նինոն Կատամաձեն, բա թե։
- Օլեի, օլեի,օլեի։
- Թարգի, Նինոշիկ, հիմա դու ինձ Dream-ը նվնվա։
Վաղուց սենյակի լույսը չէր անջատում, մենակ երգ լսելիս, մատը տարավ դեպի մկնիկի աջ քլիքը, միացրեց  էկրանին շպրտված յութուբից անջատող մի բան, վեր կացավ, հետ հրեց աթոռը, խալին մաքուր բուրդ ունի, մի քիչ դժվար հետ գնաց, թեքվեց, ու ազատ անկում դեպի անկողին, պատուհանը բաց, աշուն կանչող քամին արդեն մտել էր քաղաք, վարագույրը Ջոհանին իրենից անկախ շոյում էր, քամու տատանումները ուղեղ էին հետ բերում, կյանք էին սրսկում, միտքը՝ որ ինքը կա, հոյակապ բան էր։ Չգիտես խի հիշեց ընկերներից մեկին, որը միշտ խառն էր՝ գործերով, անձնականով։ Պիտի ուսանող տարիներին գնար Պիծեռ, ամեն բան արդեն ստացվում էր, պիտի ամուսնանար, էն էլ, գրողը տանի որոշվածին, էնքան ցբխվեց երեխեն, որովհետև ամեն ինչ չեղավ, ոնց պետք էր, չամուսնացավ, Պիծեռի երկար փողոցները կոկորդին մնացին, քանի տարի ուշքի է գալիս, Ջոհանը ապրեց ցավի մեկհիսուներորդը։ Քայլում էին, Ջոհանն էր լսում  չեղածի բոլոր սպասելիքները, մինչև մյուս ընկերները գան ու Ջոհանը գետնից հավաքեր մտերիմին, հանձներ մյուսին՝ հավատքով, որ կբուժվի։
- Ալո, ինչ կա:
- Ջոհաաա՞ն, բաաան չէ, դու ասա, ես քայլում եմ քաղաքով, կարող ա գաս։
- Չէ, ուզում էի տեսնեի՝ ոնց ես։
- Լավ եմ, ուրեմն․․․
Մինչև լույս կիսվելու թեմաները շատ էին, լսում էր մեր Ջոհանը, կիսվում իր պատմությոններով, մեկ-մեկ պահի մեջ լուռ ուրախանում, որ կան էս աշխարհում դիլխոր չգցող արարվածներ։
Տան խոհանոց տանող ճանապարհին դռանը սիրուն նախշերով ապակի կա, արանքները՝ թափանցիկ, որ դուռը փակ լինի, հաստատ կտեսնես ներսի կատարվելիքը։ Դա մանկության վախերից մեկն էր, որ դուռը փակ էր լինում, հետաքրքիր էր, թե ներսում ինչ կկատարվեր, աչքը դնում էր, մեկ էլ մաման գործ անելիս պտտվում էր ու Ջոհանն արդեն մոտական դիվաններից մեկին էր թառել՝ կատապուլտային արագությամբ։
Հիմա նայում է ներս, խաղաղ, միջօրեն կատվազգու պես մտել է տուն ու սեփականատիրական կարգավիճակով փռվել խոհանոցի լվացած ափսեներին։ Քայլեց ներս, գազի տակը միացրեց, լուցկին ձեռքով մոտեցրեց աղբարկղին, հիշեց, որ էտ անտերը դեռ շիկնած կլինի, հետ տարավ արևապաչված դեղձ տեսավ,  թավիշ մակերեսին՝ գնդիկավոր ջրի կաթիլներ, լուցկու գլուխը մտցրեց ջրագնդիկի մեջ, թշշոց լսվեց, լուցկին գցեց աղբարկղը։ Վերցրեց հեռախոսը, միացրեց վայֆայը, ցնդած ընկերներից մեկն էր գրել, ում աշնան սկիզբ պիտի ճամփի դրսի ուսման։
- Ջոհ։
- Ասա։
- Շտապ ա, դեսպանատուն գնանք, լավ չեմ։
- Հագնվի, գալիս եմ հեսա։
20 րոպե հետո Ջոհանն արդեն կողքի շենքի մոտ էր, սպասում էր, որ իջնի։ Ուռած, կարմիր աչքերով մեկն իջավ։
- Էլի՞։
- Իմանաս ինչ ա եղել։
- Չասես տնեցիքին արդեն կարոտել ես։
- Չէ, կայքը չի աշխատում, որ ուղարկեմ հայտս, վատ եմ, ասում են երկրների մեջ խնդիր կա, սաղ էս կառավարությունն ա, սաաաղ, խի սենց եղավ, ոնց եղավ, ախր ոնց, հենց իմ գնալու ժամանակ, գնում ենք դեսպանատուն։
 - Ըըըըը, իսկ ինչ ես ասելու։
- Չգիտեմ, դե կասեմ, որ ես պիտի գնամ, չգիտեմ, ախր կլացեմ տեղում, ոնց կարա իմ երազանքը վիժի, չկա տենց բան։
 - Լավ, հլը հանգիստ, մի գոռա ու զռռա, հեսա մտածեմ, կխոսեմ։
- Հեն ա 67-ը, թռի։
 Հասան դեսպանատան մոտ, մի խուրձ պանիկյոռներ իրար կողք հնձված, դրված, սպասում էին աշխատակիցների արձագանքին ու դա էլ քիչ չէր, իրանց պանիկան ու չլինող գործերը գցում էին դիմացինի վրա։ Սենց ձայն էր լսվում ընդհանուր խմբից՝
«չի լինում, չեն անում, չի լինում», մեկ էլ բութ ժոխոռի մեջ լսվեց էվրիկան՝
- անձնագիրս չեմ բերել, Ջոհան։
Մտքում քացով չափալախելուց հետո Ջոհանը հավաքեց ինքն իրեն, նայեց ընկերոջը որ փազլի պես չէր հավաքվում, վերցրեց հեռախոսը։
- Նշի տան հասցեն, մամայի համարն էլ ասա, զանգեմ։
 - Ես կզանգեմ․․․ ալո, մամ, դարակը, բանը, էն թուղթը, վերևի դարակ։
- Հը՞ն։
- Ջո, չի հասկանում ինչ եմ ասում։
- Ես էլ չեմ ջոկում, տուր ստեղ, ալո, բարև Ձեզ, ուզում ա ասի անձնագիրը մոռացել ա, վերևի դարակում ա, տաքսի ենք ուղարկել, իջեցրեք, 2 րոպեից տաքսին կհասնի, համարները` 35 DN 698:
- Հա, էտ էի ուզում ասեի։
- Ըհըն, շատ հստակ ասեցիր։ Հանգստացի էլի, քանի մարդ չկա էտ անտեր դռան մոտ, գնա, զանգի։
Բոլոր հարցերի պատասխանը տվեց դեսպանատան աշխատողը, ոչ մի խնդիր չկար երկրների մեջ, ուղղակի իր ուզած վիզայի համար պիտի հատուկ օրերին դիմի ու հատուկ ժամերին, օգոստոս ամսին էլ գնացողները շատ են, օրական հիսուն հոգի հեչից ճամպրուկով կփակի դուռը։ Սաղ դզվեց, անձնագիրն էլ էլ պետք չէր։
 - Բայց ինչ պանիկյոռն եմ ես։
- Դու կատետր ես ուղղակի, ոնց ես էտ հալիդ գնում ուրիշ երկիր, ասենք հավաքվի մի հատ, էլ չտենամ սենց ղզիկ էշություններ, իմացի, որ մի տեղից ելք չկա, էտ էլ մենակ հետո կիմանանք ինչքանով էր կրոնը ճիշտ։
 - Գիտես, որ էտ երկրում սովորելը շատ կարևոր ա, ինքն էնտեղ ա ապրում, ուզում եմ մոտ լինենք, որ չստացվի, չգիտեմ։
 - Որ չստացվի, մեկ ա գնալուդ հիմնական նպատակը սովորելն ա։
 - Ֆռե՞շ։
- Ես՝ մառոժնի։
Եկավ տուն հոգնած էր, միացրեց վայֆայը, նայեց չատերին՝ թիվն անփոփոխ, եսիմքանի հատ չպատասխանված նամակ, ով որ պետք էր, չէր գրել, դե երևի ճիշտն էլ էտ էր։ Միացրեց Շադեին, մուլատկեն սիրտ էր երգում։ Էս տարիքում, որ Ջոհանն էր, ազատությունը թանկ էր, քան գրպանի փողը։ Էս տարիքը խոցելի էր, սենտիմենտ, բայց ուժեղ, էս տարիքում կարաս զգաս ու գրես  էս՝
«Ես կարող եմ տասհազար անգամ գրել, թե ինչքան խորն ես իմ մեջ, տունդարձին ես կորցնում եմ ինձ բոլոր մայթերին, տուն եմ հասնում փազլված, որովհետեւ դուրսն ունի քեզ, իսկ ես աղքատ եմ քեզն առանց ու տփված էս տեսակ նուրբ զգացմունքներից։ Իմ կոպերը մղկտալուց հոգս են ճչում, իմ բոլոր արտաշնչանքների մեջ գոնե  մի բաժին օդը քոնն է, իմ գցած բոլոր քայլերն առ ասֆալտ գոնե մի ոտնաթաթի հարվածով քեզ են հիշեցնում, հիմա ամառ է, տաք, ես չեմ մրսում, չնայած, առանց քեզ էդքան էլ հեշտ չի չմրսելը։ Ես գումարում եմ մեկին մեկ, ինձ մոտ գումարելիները հաշիվ չեն բերում,մեկը դու ես, էն մեկն էլ ես»,- ու կարաս ինքդ քեզ ասես՝  «ուշ ժամ ա, քնի, բալա, ուղղակի քնի»։ Դու կարաս ուղղակի գրկես, ապրվես, հաջորդ պահին ուղղակի ժպտաս, որ դեռ ժամանակ ունես, գրողը տանի, դու էնքան երիտասարդ ես ու էնքան լայն են քո ժպիտները, որ զգում են ծանրությունը կյանքի, բայց քեզ դեռ չի հաղթի մի բաժակ գարուց քամած ջուրը։ Ջոհանը կկարոտի նաև էն մյուս ընկերոջը, որ հունվարին կգնա Փարիզ, պաինկյոռին, որ  կգնա եվրոպաներ, Ջոհանը կկարոտի եսիմոր գյուղում քարին իր կողքին նստած մեկին, Ռուսաստանի քուչեքում վազվզողին, ու էն քամուն, որ երեկն անց էսօր, ժամը 24։00, բայց ոչ երբեք 24։01 իրեն շոյող վարագույրին։

- Ջոհան,  գնում ենք վրանում 2 օր մնալու։
 - Գնացինք։

Շուշանիկ Ասատրյան

Պատմվածքներս կարող ես կարդալ «tvալիք» շաբաթաթերթի համարներում:
Լուսանկարը՝ Թոմի:)