30 րոպե

Սեղանին կար փշրված պանիր, կես հաց, սեղանի մոտ ոչ մեկ չկար, սեղանի վրա կար կլինգոր, դանակ ու կլինգորի հոտ։ Սեղանը  խոհանոցում էր,  ասել են՝ պետքական գույք է, թողել են խոհանոցում։ Ի՞նչն է քեզ պահում էս քաղաքում, այ օրինակ բոլորին՝ անձնագիրը, տան վկայականն ու  ընտանիքը։ Էս կոչումն է փոքր քաղաքի, երբ շենքերից դենը որբ ես, շենքից ներս՝ լիքը հարևաններով մենակ,  երբ կենտրոնից դուրսը գյուղ է, ծայրամասի թաղամասն էլ՝ թրիքահոտ։ Էս քաղաքում գազելների մեջ սիգարետի ծուխն էնքան պպզած ունի, որ կարաս արխային ծուխը փաթաթես հազարանոցի մեջ ու տաս վարպետին, չնայած մարդի տղեն ավտոյի բոլոր հնարավոր տեղերում գրել է տվել, որ  թուղթ չտան։ Գազելում գրած է՝  «перевозка стоящих пассажиров запрещена», մենք կանգնած ենք կարդում կանգնած մարդկանց տեղափոխելու արգելքը, նենց որ թեթև տար, հատկապես, 70 համարի մեջ մեջքիդ պառկած ծյոծին, իջնելիս էլ մանրի հետ կարաս խնդրես, որ ոտքդ էլ փոխանցեն։ Էս քաղաքում, ուր բոլորը իրար բիվշի են ու քնած ունեն իրար հետ, էս քաղաքում, ուր քաղաքականությունը ստաբիլ բռնաբարում է բոլորի ուղեղները, էս քաղաքում, որտեղ հարկերն ավելի շուտ են բարձրանում, քան աշխատավարձերը, որտեղ լիքը հույս են ցանել, բայց հնձանից խաբար չկա, որտեղ դու ես ապագան ու բեմը, էս քաղաքում, որտեղ փողոցները հիշում են քո ամեն փռշտոցն ու արև կերած բիբերդ, դու միշտ ես։

Հեռախոս, 7։00, 7։15, 7։30, 8։00․․․։ Էս թվերը կարան անվերջը ձգձգվեն, չի հելնելու քնից էնքան, մինչև 9-ից 10 պակաս չլինի, կարա մի աչքով  պատասխանի բոլոր հարցերին, կարա հելնի, լվացվի, բայց եթե տաք վերմակը կպավ մաշկին, ուրեմն կորցրինք արջին։

8։50  վեր կացավ,  տնից դուրս գալիս համոզվեց, որ մաման լսել է իր գնալու մասին։ Դուրս եկավ, անտեր վերելակը էլի շենքի պատերի հետ է քնում, ոտքով իջավ, քյոռփա ժամանակ շատ էր խաղում շենքի միջանցքներում,  պատերին սերեր էին խոստովանվում «Hamlet+Marianna = <3», իսկ հիմա անգամ հարևանին չի ճանաչում, որի ունիտազն ու շենքի աստիճանները դառել էին քույր մայրաքաղաքներ։

Փոքր ժամանակ շենքից մեջքանց էինք դուրս գալիս, էս սուրբ միջավայր էր։

Հալամուլա խաղալիս շենք մտնելն ու թաքնվելը ապահով էր, իսկ հիմա շենքից դուրս-ներս անելիս դռան կոճակ պիտի սեղմես։ Ծառ կար շենքի մոտ, 3-րդ հարկինների տանը կանաչ ճյուղեր էին հասնում, անունգոռոցի խաղալիս գնդակը մեկ-մեկ մնում էր ճյուղերին, իսկ ծառի տարածքում բադմինդոն չէին խաղում՝ նույն պատճառով։  Մի օր 3-րդ հարկինները որոշեցին, որ կկտրեն ծառը, թե չէ գողերը կմտնեն իրենց տուն: Ծառից կոճղը թողեցին։ Ծառը չկա, գողը չի մտել,  անմխիթարները կտրեցին էս թաղի երեխեքի մանկությունը։ Էս քուչեքում կատուներ են ապրում շենքին գրկած, առաջ կռիսանոց էր, հիմա կատվանոց, տրամաբանական շղթայով փափուկները հնձել են կռիսներին։ Շենքի դիմաց կա ծառ, առաջ ջրում էր մեծահարուստ հարևանի մաման, էտ կինը գնաց երկինք, հիշում եմ սև մազեր ուներ, հիմա վերևի անձրևի տեսքով է ջրում։ Սաղ օր դարդ էր անում, որ ծառը չի մեծանում, հիմա տիրոջն է ձգտում, գլուխը վերև, գարնանը՝ ծաղկած, ամռանը՝ թթով։ Շենքի բնակիչներին արդեն քիչ եմ ճանաչում, բակ իջնելիս տարիներ շարունակ մեր վերելակում այնքան մարդ եմ փոխել, որ վերելակը դարձել է մարդափոխության հիմնական վկան ու սպառնալիքը, չէ որ  եղածը 9 հարկ է, իսկ մարդիկ անդառնալիորեն լքում են շենքը։ Դերձակս ևս գնում է, այ նրան վերելակում չեմ հանդիպել երբեք, առաջին հարկում է ապրում, միայն իր գնալուց հետո վերելակից դուրս գալիս էլ չեմ թեքվի ձախ, որ թակեմ առաջին դուռը։ Իրենց գնալուց հետո առաջին հարկը կվերջանա վերելակին հասնելով։ Եվ ստացվում է, որ շենքը մարդիկ են։ Եթե ես միակ բնակիչը լինեի այս շենքում, գուցե ես էլ վաճառեի տունն ու ճողոպրեի մենակությունից, որովհետև ձմռանը աջից ու տակից չէին միացնի  ջեռուցման սարքերը, իսկ ես կմուծեի ահռելի գումարներ՝ պանելներին տաքանալ ստիպելու համար։ Ստացվում է, եթե դուռը թակեին ուշ ժամին ես երբեք այն չէի բացի, որովհետ շենքում մենակ կլինեի, իսկ եթե օտար մարդ է ու ոչ հարևան ուրեմն պոտենցիալ թալանչի է ու մարդասպան։ Հաստատ։  Վերջերս կարդացի, որ մի գյուղ կա Սյունիքի մարզում, որ  մի բնակիչ է ապրում, գյուղում մեկ բնակիչ։ Սա ինչ է, եթե ոչ անմրցունակի վարվելակերպ և ոչ ինչ է, եթե ոչ  տանը հավերժի խոստում տվածի պահվածք։ Պատկերացրու դուրս է գալիս տնից, քայլում փողոցներով ուր մեծացել է ինքը ու ոչ ոք չկա, հավանաբար խելագարության հետաքրքիր մակարդակ է դա, կամ էլ ինձ մոտ է միայնությունից փախչողի  կատակերգություն։ Եվ առհասարակ ամենաբարդը ցանկությունները հստակեցնելն ու դրանց պետքն ունենալու կարևորությունը հասկանալն էր։ Եթե օրինակ ուզում ենք գնալ Պրահա, արդյոք հիմա գնենք էն խաչապուրին, թե գումարից մի պատառ հետ գցենք, եթե կանչում են մի լավ պարելու, բայց մուտքավճարի տղան անկախ քեզ հավանելուց ու հետևիցդ 10 քայլ ռենտգեն անելու կվերցնի անտեր գումարը, արդյոք լավ չէ պահել փողն ու միանգամից գնալ Պրահա։ Ծայրահեղականը ինքդ ես, եթե հենց նոր նման բան մտածեցիր։ Դամբուլ։  Ես ծալել եմ իմ զգեստը վարդագույն քիչ դասական ու նրբագեղ, դա իմ ամառն էր, ամառը ծալել ու դրել եմ ճամպրուկի մեջ, ես փակել եմ ամռան դուռը, , անցյալ ձմեռից հանել եմ իրերը բոլոր, որ էլ չեն հագնվելու, մի տոպրակի չափ հիշողություն գնալու է անապահով ընտանիքին ուրախություն դառնալու, ես ուղարկում եմ իմ սիրուն հուշերը, բոլոր հագուստների թելերի արանքում ապրում են  սերերն իմ, լեռներն իմ, ժպիտներն իմ, իսկ այ տխուր պահերը ես թարգել եմ կոլայի հետ, ես էլ չեմ խմում էտ անտերը, էլ չեմ ծամում մաստակ, էլ չեմ գամվում պատուհանին, որ նայեմ քայլող մարդկանց։

Քամիր լիմոնը աչքիդ ու կհասկանաս ինչ եղավ ինձ երբ հասկացա որ պատկերացումն ու իրականությունը իրար հետ չունեն ոչ մի վիրակապ, տաք թեյի մեջ գցիր լեզուդ ու կհասկանաս ինչպես ցավեց իմ լեզուն, երբ իմ բոլոր լավ խոսքերը ուղղակի դիմացինին հերոսացնելու մեթոդ էին, ձեռքերդ մաքրքիր հավի կաշին հանելուց հետո, դա իմ զզվանքն էր հասուն կյանքի հանդեպ, երբ զգացմունքը ժամավաճառի պես են բացատրում։

 Էսօր հոգնած եմ անտանելի, դրսում աչք լացացնող ցուրտ էր, մառախուղը թաղել էր քաղաքը, 3 մետրից չգիտեի շուն է վրաս եկողը, թե մարդ։ Քայլել եմ երկար, Աննայի հետ խախտել եմ 5 ամսյա Կոլա չխմելու կանոնը, բայց էլ դուրս չի գալիս 5 կումից տվեցի Աննային, դուրս չեկավ։ Մենք խոսում էինք ամեն ինչից, ես աուտիզմով երեխու հետ առաջին անգամ հարցազրույց էի վարել, հետո մտավոր խնդիրներ ունեցողի ծնողի հետ էի խոսել ու ներսս թանձր էր մառախուղի պես, խնդում էի, շնչում մեքենաներից արտանետվող ծուխն ու հայհոյում անարդարությանը։ Հերոսս Մարիամիկն էր։  Ինքը  չէր խոսում կարգին, Մարիամիկը լացում էր, միակ բանը, որ հասկանում էի, իր արցունքներն էին,  Մարիամիկը հոգի էր ու սիրտ, իսկ ես՝ հավանաբար պողպատ էի ու ինձնից երկաթի հոտ էր գալիս, որովհետև էդքանից հետո կարեկցանքով հասել էինք էն մակարդակին, որ Մարիամիկը ժպտում էր ու բլբլում ինչ-որ անհասկանալի բաներ, բայց արդեն ուրախ էր։ Մյուս կադրը նկարելիս մի հետաքրքրասեր ու անդաստիարակ լակոտ անդադար աշխատանքային գործիքս ուզում էր խլեր ու հասկանար, թե խի ենք իրենց նկարում, իսկ ես մեծ հաճույքով կքոթակեի մսագնդին, որովհետև ինքը Մարիամիկ չէր, նուրբ չէր ու խոցելի, ինքը կամայական Հարութիկ էր կամ էլ Աշոտիկ, որ կարար քայլեր, բայց Մարիամիկի անցած ճանապարհից հետո մյուսի ամեն քայլը տափակ էր ու դատարկ։ Վերջին ստուգմանը բժիշկը դեղեր էր գրել ու բացառել խմիչքը, իսկ էնպես կլակեի, որ մոռանայի Մարիամիկի արցունքները, Վարդանիկի ոչինչ չասող հայացքը։

Էս քաղաքում տուն գնալը թեմա է, իսկ գործից հետո հոգնած հալիդ ինքդ քեզ որևէ տեղ քարշ տալը՝ սպառողական վարկի պես ծանր։ Կիևյան կամրջի վրա լինելիս ակամայից զանգում եմ էն մեկին, ում հետ մամային եմ կիսում՝ Գրիգին։  Հազվադեպ եմ տեսնում Գրիգին, ինքը միշտ զբաղված է, ծրագրավորող է ու միշտ հաճախորդները գրում են, զանգում են, երեխու քնելու ժամն է, տունը խառն է։ Առաջ բոլոր հարցերով կիսվում էի, դե,  հիմա էլ, բայց առանց շատ հարցեր բարձրաձայնելու, ուղղակի զանգում եմ՝

- Ոնց ես (խոսիր հետս, հեչ լավ չեմ)

 - Լավ, ընգերս, դու ոնց ես (հոգնած եմ, ուղղակի ուզում եմ քնեմ)։

  - Նորմալ էլի  ․․․ (Գոք)։

 - Դե կզանգվենք (ես էլ քեզ եմ կարոտել)։

Այ սենց ենք մենք ապրում, միակ բանը, որ փակագծից դուրս ու ներս է միաժամանակ, էն է, որ ես իրեն շատ եմ սիրում ու կարոտում։ Խոսիր ինձ հետ Գրիգ, օգնիր հասկանամ խի եմ մեկ-մեկ սխալվում, եթե ճիշտ եմ քայլում ու չեմ շեղում ճամփեքս։ Դու ինձ միշտ հուսադրում ես, որ կգա վախտը, կլինի երանելին, իսկ ես հավատում եմ էն քյոռփա երեխու պես ում հայաթում խաբում էիր, թե հեսա 5 րոպեից դու էլ ես գալու տուն ու մինչև գիշերվա հազարը մնում էիր դրսերում։

- Սա մի հատ փոխանցեք, խնդրեմ, կանգառում կպահեք։

Հարևանը շուն ունի, հաչում է, առավոտ է, տերը բնական բուձիլնիկ ունի, պատը բարակ է, էտ բուձիլնիկն իմն էլ է, տերը ևս հաչում է՝ շան հաչոցի վրա, ներքիևի հարևանները վազվզում են ու գոռգոռում, որովեհետև երեխեքը դասից են ուշանում, բայց դեռ չեն կերել կարագ հացն ու չեն ֆռթցրել չայի վրայից։ Առավոտը է, աչքերս բացել եմ ու ուզում եմ հասկանամ, թե խի են բոլորը  վազում, եթե պատիս վրա արևն ու ստվերը հուշում են, որ կոպերն ունեն ևս 30 րոպե՝ խաղաղ քնի համար։